**बुलढाणा जिल्ह्याची माहिती**
बुलढाणा जिल्हा हा महाराष्ट्र राज्याच्या विदर्भ विभागात स्थित असून अमरावती या प्रशासकीय विभागाअंतर्गत येतो. तसेच ऐतिहासिक, सांस्कृतिक आणि भौगोलिक दृष्टिकोनातून बुलढाणा जिल्हा महत्त्वाचा आहे. जिल्ह्याची प्रशासकीय रचना, नैसर्गिक संपत्ती, पर्यटन स्थळे आणि अर्थव्यवस्था यांची माहिती खालील तक्त्यात दिली आहे.
**बुलढाणा जिल्ह्याचा आढावा**
*स्थान - महाराष्ट्राच्या पश्चिम विदर्भात स्थित
*एकूण क्षेत्रफळ - अंदाजे 9,640 चौरस किमी
*लोकसंख्या (2021 अंदाज) - सुमारे 27 लाख
*तालुके - 13 (बुलढाणा, खामगाव, चिखली, मेहकर, जळगाव जामोद, मलकापूर, देऊळगाव राजा, लोणार, सिंदखेड राजा, मोताळा, नांदुरा, संग्रामपूर, शेगाव)
*महत्वाची नद्या - पूर्णा, धाम, तापी, नळगंगा
*प्रमुख पर्यटनस्थळे - शेगाव (गजानन महाराज मंदिर), लोणार सरोवर, सिंदखेड राजा (राजमाता जिजाऊ जन्मस्थळ)
*मुख्य शेती उत्पादने - कपाशी, सोयाबीन, गहू, ज्वारी, हरभरा
*उद्योग आणि अर्थव्यवस्था - कृषी आधारित उद्योग, सूतगिरण्या, दुग्ध व्यवसाय
*मुख्य सण आणि उत्सवन - रामनवमी, गणेशोत्सव, पोळा, दिवाळी, गजानन महाराज पालखी सोहळा
*महत्वाचे शिक्षणसंस्था - संत गजानन महाराज अभियांत्रिकी महाविद्यालय, खामगाव; विदर्भ महाविद्यालय, अमरावती विद्यापीठ संलग्न महाविद्यालये
**खामगाव तालुक्याची माहिती**
खामगाव तालुका हा बुलढाणा जिल्ह्यातील एक महत्त्वाचा तालुका असून, तो ऐतिहासिक, आर्थिक आणि सांस्कृतिक दृष्टिकोनातून विशेष स्थान राखतो. हा तालुका पश्चिम विदर्भात स्थित असून, बुलढाणा जिल्ह्याच्या पूर्व भागात आहे. खामगाव हे तालुक्याचे मुख्य ठिकाण तसेच व्यापारी केंद्र आहे.
खामगावला "रजतनगरी" म्हणजेच चांदीचे शहर असेही म्हटले जाते. येथे पारंपरिक चांदी व्यवसाय मोठ्या प्रमाणावर चालतो. अनेक दशकांपासून येथे चांदीच्या दागिन्यांची निर्मिती व विक्री केली जाते, ज्यामुळे हे ठिकाण विदर्भातील एक महत्त्वाचे व्यापारी केंद्र बनले आहे.
तालुक्याचे एकूण क्षेत्रफळ अंदाजे 1,166 चौरस किलोमीटर असून, लोकसंख्या सुमारे 3.5 लाख आहे. तालुक्यात ग्रामीण आणि शहरी भागांचा समतोल असून, येथील अर्थव्यवस्था प्रामुख्याने कृषी आणि व्यापारावर आधारित आहे.
शेती हा येथील प्रमुख व्यवसाय असून, कपाशी, सोयाबीन, गहू, हरभरा, आणि ज्वारी ही प्रमुख शेती उत्पादने आहेत. व्यापारी दृष्टिकोनातून खामगावला "विदर्भाची मुंबई" असेही संबोधले जाते, कारण येथे मोठ्या प्रमाणावर व्यापार आणि व्यावसायिक हालचाली घडतात.
तालुक्यातून पूर्णा आणि नळगंगा या नद्या वाहतात, ज्या शेतीसाठी महत्त्वाच्या आहेत. येथील मुख्य पाणीपुरवठा स्त्रोत म्हणजे धरणे आणि तलाव.
खामगाव तालुका शिक्षणाच्या बाबतीतही अग्रेसर असून, येथे अनेक महाविद्यालये आणि शाळा आहेत. संत गजानन महाराज अभियांत्रिकी महाविद्यालय हे प्रमुख उच्च शिक्षण संस्थांपैकी एक आहे.
पर्यटनाच्या दृष्टीनेही खामगाव तालुका महत्त्वाचा आहे. शेगाव येथील गजानन महाराज मंदिर काही किलोमीटर अंतरावर आहे, तसेच विविध धार्मिक आणि ऐतिहासिक स्थळे येथे आढळतात.
तालुक्यातील प्रमुख सण आणि उत्सवांमध्ये गणेशोत्सव, दिवाळी, पोळा, रामनवमी, आणि गजानन महाराज पालखी सोहळा हे विशेष लोकप्रिय आहेत.
उद्योग क्षेत्रात, खामगावमध्ये सूतगिरण्या, कापड उद्योग, आणि लघु उद्योग मोठ्या प्रमाणावर आहेत. व्यापार आणि व्यावसायिक संधींमुळे हा तालुका जिल्ह्यातील एक महत्त्वाचे व्यापारी केंद्र म्हणून ओळखला जातो.
अभिप्राय
श्री.किरण पाटील जिल्हाधिकारी तथा जिल्हादंडाधिकारी, बुलढाणा
भारतीय प्रशासकीय सेवा (I.A.S)
तहसील कार्यालय खामगाव संकेतस्थळ नागरिकांच्या हाती सुपूर्त करताना मला आनंद होत आहे. नावीन्यपूर्ण, नागरिक-केंद्रित आणि प्रगतीशील प्रशासनाला मूर्त रूप देणारे व्यासपीठ म्हणून हे संकेतस्थळ समुदायाच्या सुधारणेसाठी डिजिटल परिवर्तन स्वीकारण्याच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल देखील आहे.
हे संकेतस्थळ विकसित करण्यासाठी तुम्ही हाती घेतलेला पुढाकार खामगाव येथील नागरिकांना कार्यक्षम आणि पारदर्शक सार्वजनिक सेवा देण्यासाठी तुमची अटळ बांधिलकी दर्शवितो. आपले योगदान निःसंशयपणे येथील समुदायावर कायमचा प्रभाव टाकेल. तुम्हाला आणि सर्व टीमला खूप खूप शुभेच्छा . . !
डॉरामेश्वर पुरी उपविभागीय अधिकारी तथा दंडाधिकारी, खामगाव
विविध उपयोगी वैशिष्ट्ये आणि संबंधित सेवांचा समावेश करून, हे संकेतस्थळ आमच्या नागरिकांना सक्षम बनवण्यासाठी, सर्वसमावेशक विकासाला चालना देण्यासाठी आणि आमच्या तालुक्यातील शाश्वत विकासाला चालना देण्यासाठी एक मौल्यवान साधन म्हणून तयार आहे. नागरिकांचा सहभाग वाढवण्याची, संवादातील अंतर भरून काढण्याची आणि आवश्यक माहिती त्यांच्या हाताच्या बोटांवर पोहोचवण्याची संकेतस्थळाची क्षमता खरोखरच प्रशंसनीय आहे.
हा प्रकल्प प्रत्यक्षात आणण्यासाठी तुमच्या चिकाटी, सर्जनशीलता आणि उत्कटतेबद्दल मी तुमचे आणि तुमच्या टीमचे अभिनंदन करतो आणि संकेतस्थळ यशासाठी शुभेच्छा . . !
सुनील पाटील तहसीलदार तथा तालुका दंडाधिकारी, खामगाव
More connected, Informed, and Progressive Khamgaon या दिशेने एका प्रवासाची ही फक्त सुरुवात आहे. विकसित आणि शाश्वत समुदायाचे आमचे ध्येय साध्य करण्यासाठी आपण एकत्र काम करत राहू या.
या असामान्य कामगिरीबद्दल पुन्हा एकदा अभिनंदन ! मला विश्वास आहे की खामगाव तहसील कार्यालय संकेतस्थळ कार्यक्षम प्रशासनात नवीन मानके प्रस्थापित करेल आणि इतर तालुक्यांसाठी एक उज्ज्वल उदाहरण म्हणून काम करेल.
- Mission• तालुक्यातील तळागाळात कार्यक्षम आणि पारदर्शक प्रशासन प्रदान करणे, अत्यावश्यक सार्वजनिक सेवांचे वितरण सुनिश्चित करणे, सामुदायिक कल्याणाला चालना देणे आणि स्थानिक रहिवाशांना सहभागात्मक निर्णय घेण्याद्वारे सक्षम करणे.
- Vision• एक उत्साहपूर्ण आणि स्वावलंबी तालुका जिथे प्रत्येक नागरिकाला उच्च दर्जाचे जीवन, संधींमध्ये समान प्रवेश आणि या प्रदेशाचा सांस्कृतिक वारसा व नैसर्गिक संसाधने जतन आणि संवर्धन करताना आपुलकीची भावना मनात ठेवून कृती .
- Goals१. कार्यक्षम सेवा वितरण :
• सार्वजनिक सेवांचे त्वरित आणि त्रासमुक्त वितरण सुनिश्चित करण्यासाठी प्रशासकीय प्रक्रिया सुव्यवस्थित करणे.
• सुलभता वाढवण्यासाठी आणि नोकरशाहीतील अडथळे कमी करण्यासाठी ई-गव्हर्नन्स उपक्रम राबवणे.
• सरकारी सेवा आणि माहितीच्या सोयीसाठी नागरिक सेवा केंद्रांचे योग्य संचलन करणे.
२ समुदाय विकास आणि कल्याण :
• स्थानिक समुदायाच्या गरजा ओळखून आणि त्यांना प्राधान्य देण्यासाठी लक्ष्यित विकास कार्यक्रम तयार करणे.
• दर्जेदार शिक्षण, आरोग्यसेवा, स्वच्छता आणि इतर आवश्यक सेवांमध्ये प्रवेश वाढवणे.
• असुरक्षित लोकसंख्येला आधार देणारे आणि सर्वसमावेशकतेला प्रोत्साहन देणारे सामाजिक कल्याण कार्यक्रम वाढवणे.
३. शाश्वत संसाधन व्यवस्थापन :
• पर्यावरणीय समतोल राखून नैसर्गिक संसाधनांच्या शाश्वत वापराला चालना देणे.
• पर्यावरणविषयक समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी आणि पर्यावरणास अनुकूल पद्धतींना प्रोत्साहन देण्यासाठी उपाययोजना अंमलात आणणे.
• स्थानिक अर्थव्यवस्थेला चालना देण्यासाठी कृषी, ग्रामीण उद्योग आणि शाश्वत उपजीविकेचे समर्थन करणे.
४. सक्षमीकरण आणि सहभाग :
• नियमित सल्लामसलत करून निर्णय प्रक्रियेत सक्रिय नागरिकांच्या सहभागास प्रोत्साहित करणे.
• ग्रामपंचायतीसारख्या स्थानिक प्रशासन संस्थांच्या निर्मिती आणि सक्षमीकरणाची सोय करणे.
• तळागाळातील नेतृत्व आणि प्रतिबद्धता वाढवण्यासाठी समुदाय-आधारित संस्थांना बळकट करणे.
५. पायाभूत सुविधांचा विकास :
• रस्ते, पूल आणि पाणीपुरवठा यंत्रणा यासारख्या गंभीर पायाभूत सुविधांच्या विकासाला प्राधान्य देणे.
• आर्थिक वाढ आणि सामाजिक एकात्मतेला चालना देण्यासाठी तहसीलमधील संपर्क आणि सुलभता सुधारणे.
• डिजिटल फूट कमी करण्यासाठी आणि डिजिटल साक्षरतेला प्रोत्साहन देण्यासाठी डिजिटल पायाभूत सुविधांमध्ये गुंतवणूक करणे.
६. कायदा आणि सुव्यवस्था :
• तालुक्यामध्ये मध्ये शांतता, सुरक्षितता आणि सुरक्षा राखण्यासाठी कायद्याची अंमलबजावणी करणार्‍या संस्था यांमध्ये समन्वय वाढविणे.
• सामुदायिक पोलिसिंग आणि गुन्हे प्रतिबंधक उपक्रमांना प्रोत्साहन देणे.
७. सांस्कृतिक वारसा जतन :
• वारसा संवर्धन कार्यक्रमांद्वारे तालुक्याच्या समृद्ध सांस्कृतिक वारशाचे जतन आणि संवर्धन करणे.
• पारंपारिक कला, हस्तकला आणि सांस्कृतिक पद्धतींना समर्थन देऊन जे प्रदेशाची ओळख परिभाषित करतात त्यांची पोहोच जागतिक स्तरापर्यंत नेण्यासाठी प्रयत्न करणे.
• तालुक्याचा अनोखा सांस्कृतिक वारसा आणि आकर्षणे दर्शविणारे पर्यटन उपक्रम वाढवणे.
Mission
Vision
Goals